Διελκυστίνδα για πολιτική παρέμβαση με σκοπό τη συμφωνία Του Σταύρου Λυγερού

Διελκυστίνδα για πολιτική παρέμβαση με σκοπό τη συμφωνία

Του Σταύρου Λυγερού

Εάν πιστέψουμε τον πρωθυπουργό, η επίτευξη συμφωνίας είναι ζήτημα ημερών. Οι δηλώσεις των δανειστών ότι υπάρχει ακόμα πολύς δρόμος να διανυθεί –κατά δήλωσή του– εξυπηρετούν δικές τους διαπραγματευτικές σκοπιμότητες. Ασκούν τις ύστατες πιέσεις για να αποσπάσουν όσο το δυνατόν περισσότερες υποχωρήσεις από την Αθήνα επειδή ακριβώς έχουμε εισέλθει στην τελική ευθεία.

Ο Τσίπρας, όμως, έχει δηλώσει-δεσμευθεί και προς το κόμμα του και προς την κοινωνία πως δεν πρόκειται να παραβιάσει τις γνωστές κόκκινες γραμμές. Εάν εννοεί τη δέσμευσή του, η επίτευξη συμφωνίας μπορεί να καταστεί δυνατή μόνο εάν στο τέλος οι θεσμοί θα κάνουν με κάποιον τρόπο πίσω. Δεδομένου πως το μέγαρο Μαξίμου εκφράζει βεβαιότητα πως η συμφωνία είναι ζήτημα ημερών, ή επιδίδεται σε ρητορική χωρίς αντίκρισμα, ή έχει λάβει έγκυρες διαβεβαιώσεις πως οι δανειστές τελικώς θα εγκαταλείψουν τις απαιτήσεις τους.

Ποιος μπορεί, όμως, να του έχει δώσει τέτοιες διαβεβαιώσεις; Κανείς, αν κρίνουμε από τις διαθέσιμες πληροφορίες, αλλά και από τις επίσημες δηλώσεις όλων των πρωταγωνιστών. Ακόμα και όσοι εμφανώς εργάζονται για να αποφευχθεί η χρεοκοπία, η συνακόλουθη ρήξη και το ενδεχόμενο εξόδου από την Ευρωζώνη, πιέζουν τον Τσίπρα να κάνει και άλλα βήματα πίσω, προκειμένου να γεφυρωθεί το χάσμα. Με άλλα λόγια, τον πιέζουν να παραβιάσει τις κόκκινες γραμμές που δηλώνει πως δεν θα παραβιάσει. Χαρακτηριστικό παράδειγμα ο Γιούνκερ.

Μήπως η Αθήνα έχει διαβεβαιώσεις από την Ουάσιγκτον; Η Ουάσιγκτον, μέσω του υπουργού Οικονομικών Λιού, πιέζει και τις δύο πλευρές να κάνουν ό,τι χρειάζεται για να φθάσουν σύντομα σε συμφωνία. Την ώρα που αλλάζει τη νομισματική πολιτική της, αυξάνοντας τα επιτόκια, το μόνο που δεν θέλει είναι οι απρόβλεπτες συνέπειες μίας ελληνικής χρεοκοπίας. Αυτή η φορά οι αμερικανικές πιέσεις στο περιθώριο της υπουργικής συνόδου του G7 είναι πιο άμεσες και ισχυρές σε σύγκριση με το παρελθόν. Σε καμία περίπτωση, όμως, δεν είναι τέτοιες που να προεξοφλούν ότι η έκβαση των διαπραγματεύσεων θα είναι αυτή που επιδιώκει ο Τσίπρας.

Τη βεβαιότητα του πρωθυπουργού ότι επίκειται συμφωνία τροφοδοτεί και διάχυτη στο μέγαρο Μαξίμου εκτίμηση πως το ευρωιερατείο δεν είναι διατεθειμένο να διακινδυνεύσει τη χρεοκοπία της Ελλάδας και ό,τι αυτή συνεπάγεται. Ως εκ τούτου, τώρα που ο κόμπος φθάνει στο χτένι, εκτιμούν πως οι Μέρκελ και Ολάντ θα παρακάμψουν την άρνηση του Σόιμπλε και θα δώσουν λύση. Η τηλεδιάσκεψη των δύο με τον Τσίπρα την Παρασκευή είναι μία ένδειξη για επικείμενη πολιτική παρέμβαση. Το ίδιο και η προγραμματισμένη συνάντηση των δύο με τον Γιούνκερ τη Δευτέρα για να συζητήσουν το ελληνικό πρόβλημα.

Από το σημείο αυτό, όμως, μέχρι την εκτίμηση ότι για να αποφύγουν ανεπιθύμητες συνέπειες τα αφεντικά της Ευρωζώνης θα σεβαστούν τις ελληνικές κόκκινες γραμμές υπάρχει μεγάλη απόσταση. Στην καλύτερη περίπτωση, μία πολιτική παρέμβαση της Γερμανίδας καγκελαρίου και του Γάλλου προέδρου θα γεφυρώσει τις τωρινές θέσεις των δύο πλευρών. Δεδομένου, όμως, ότι η Αθήνα έχει ήδη κάνει πολλές υποχωρήσεις, ο συμβιβασμός θα είναι περισσότερο ετεροβαρής και επώδυνος.

Στην κυβέρνηση δεν αγνοούν όλα αυτά. Σύμφωνα με καλά πληροφορημένη πηγή, οι υπεραισιόδοξοι τόνοι και η δημόσια έκφραση της βεβαιότητας του πρωθυπουργού ότι επίκειται συμφωνία έχουν στόχο να καθησυχάσουν τη διάχυτη ανησυχία των πολιτών. Στο μέγαρο Μαξίμου έχουν συνείδηση πως λόγω του κλίματος της διογκούμενης αβεβαιότητας, η ανησυχία μπορεί εύκολα να μετεξελιχθεί σε μαζική φυγή καταθέσεων.

Οι εκροές από το τραπεζικό σύστημα τις τελευταίες ημέρες έχουν διογκωθεί. Εάν δεν φανεί σύντομα άσπρος καπνός η κατάσταση μπορεί να καταστεί ασφυκτική, λόγω και της σκλήρυνσης που επιδεικνύει η ΕΚΤ στο μέτωπο της χρηματοδότησης των ελληνικών τραπεζών μέσω του ELA. Στην περίπτωση, μάλιστα, που η Αθήνα δεν πληρώσει δόση προς το ΔΝΤ, η πρόκληση τραπεζικού πανικού θεωρείται αναπόφευκτη.

Για την κυβέρνηση έχει κρίσιμη σημασία να μην φθάσει σε αθέτηση πληρωμών. Το ζητούμενο, όμως, δεν είναι να βρει χρήματα μόνο για να πληρώσει τις δόσεις του Ιουνίου προς το ΔΝΤ. Επιδιώκει μία μεσοπρόθεσμη συμφωνία, η οποία να της εξασφαλίζει επαρκή χρηματοδότηση τουλάχιστον για να πληρώσει το καλοκαίρι και τα δύο ομόλογα προς την ΕΚΤ (συνολικού ύψους 6,7 δισ), δεδομένου πως από τον Σεπτέμβριο οι δανειακές υποχρεώσεις μειώνονται δραστικά. Ταυτοχρόνως, αυτή η συμφωνία να αφήνει για το φθινόπωρο ορισμένα ζητήματα-αγκάθια, όπως το ασφαλιστικό και τα εργασιακά.

Σύμφωνα με συνεργάτη του, εξίσου κρίσιμης σημασίας για τον Τσίπρα είναι αυτή η συμφωνία να ανοίγει μία θετική προοπτική για την ελληνική οικονομία. Αυτό πρακτικά σημαίνει πως πρέπει να υπάρχει αναφορά για αναδιάρθρωση του ελληνικού χρέους, αλλά και για συμμετοχή της Ελλάδας σε μεγάλες ευρωπαϊκές πηγές χρηματοδότησης, όπως το πακέτο Γιούνκερ και η ποσοτική χαλάρωση της ΕΚΤ.

Υψηλόβαθμος παράγοντας του οικονομικού επιτελείου θεωρεί ότι εάν με μία μεσοπρόθεσμη συμφωνία εξασφαλισθεί η αναγκαία χρηματοδότηση θα διαλυθεί το κλίμα αβεβαιότητας και θα σταθεροποιηθεί το οικονομικό περιβάλλον. Εάν ταυτοχρόνως ανοίξει η προοπτική εισροής ευρωπαϊκών πόρων, θα εκδηλωθούν αναπτυξιακές πρωτοβουλίες και το κλίμα θα αλλάξει ριζικά. Τότε, θα είναι εφικτές και μεταρρυθμίσεις που σήμερα είναι απαγορευτικές.

Όπως υπογραμμίζει ο ίδιος παράγοντας, θα είναι εφικτές όχι μόνο από πολιτικής, αλλά και από στενά οικονομικής απόψεως. Είναι διαφορετικό να λαμβάνεις υφεσιακά μέτρα σήμερα που η οικονομία σέρνεται και άλλο όταν η οικονομία θα έχει εισέλθει σε αναπτυξιακή τροχιά και οι όποιες αρνητικές επιπτώσεις τέτοιων μέτρων θα υπερκαλύπτονται από τη θετική δυναμική.

Κυβερνητική πηγή ομολογεί ότι ο πρωθυπουργός έχει εναποθέσει όλες τις ελπίδες του σ’ αυτό ακριβώς το σενάριο. Τα σημάδια που λέει πως έχει από τους Γιούνκερ, Μέρκελ και Ολάντ τον ωθούν να προεξοφλεί την επίτευξη συμφωνίας και μάλιστα, χωρίς να υποχρεωθεί σε παράδοση άνευ όρων. Παράδοση, την οποία και απορρίπτει όχι μόνο δημοσίως, αλλά και σε κατ’ ιδίαν συνομιλίες του.

Το κρίσιμο ερώτημα είναι εάν οι Μέρκελ και Ολάντ θα ανοίξουν τελικώς στον Τσίπρα τη διέξοδο που επιθυμεί, ή αντιθέτως θα συνεχίσουν να τηρούν στάση Ποντίου Πιλάτου, ζητώντας πρόσθετες ελληνικές υποχωρήσεις στο πλαίσιο του Brussels Group; Οι επόμενες ημέρες θα δείξουν, δεδομένου ότι στην κλεψύδρα δεν έχει μείνει πολύ άμμος ακόμα.

Το γεγονός, πάντως, πως μέχρι τώρα το ΔΝΤ επιμένει στην αδιάλλακτη στάση του δυσκολεύει την υλοποίηση του καλού σεναρίου. Κατ’ αντιδιαστολή ενισχύει την πλευρά Σόιμπλε, η οποία παίζει ανοικτά πλέον με το ενδεχόμενο της ελληνικής χρεοκοπίας. Είναι ενδεικτική η δήλωση του Γερμανού υπουργού Οικονομικών ότι η παραμονή της Ελλάδας στο ευρώ προϋποθέτει υπαγωγή σε Μνημόνιο. Εξίσου ενδεικτική είναι και η δήλωση της Λαγκάρντ ότι το Grexit «είναι μία πιθανότητα».

Πηγή από τις Βρυξέλλες που έχει γνώση και των διαπραγματεύσεων και των διεργασιών στο πολιτικό επίπεδο εκτιμά πως το τρίγωνο Μέρκελ-Ολάντ-Γιούνκερ δεν πρόκειται να αφήσει την κατάσταση να καταστεί ανεξέλεγκτη. Τελικώς θα επιβάλει μία πολιτική λύση, αλλά όχι χωρίς να ζητήσει επώδυνο αντάλλαγμα από την ελληνική κυβέρνηση, το οποίο θα συνοδεύσει από υποσχέσεις.

Η ίδια πηγή θεωρεί πιθανό η πολιτική λύση να έχει τη μορφή μίας συμφωνίας-πακέτο, την οποία η Αθήνα θα πρέπει ή να την αποδεχθεί ως έχει ή να την απορρίψει. Δεν θα έχει τη δυνατότητα, δηλαδή, να την διαπραγματευθεί. Προσέθεσε, μάλιστα, πως για να αποκλεισθεί το ενδεχόμενο αδιεξόδου και ατυχήματος, η διαδικασία θα είναι μεν δημοσίως take it or leave it, αλλά προηγουμένως θα έχει εξασφαλισθεί παρασκηνιακά η ανοχή του Τσίπρα.

Πάντα κατά τον ίδιο παράγοντα, στο σημείο που έχουν φθάσει τα πράγματα, ο Έλληνας πρωθυπουργός δεν έχει εναλλακτική λύση. Τόσο οι Ευρωπαίοι όσο και το ΔΝΤ έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα πως έχει αυτοπαγιδευθεί διαπραγματευτικά, αναγορεύοντας το τελευταίο διάστημα την επίτευξη συμφωνίας σε μονόδρομο. Μπορεί να μην είναι ακόμα διατεθειμένος να παραδοθεί, αλλά στην πραγματικότητα έχει κάψει τα χαρτιά του.

Παρόλα αυτά, κατά την ίδια πηγή, οι Μέρκελ, Ολάντ και Γιούνκερ (και η Ουάσιγκτον) φοβούνται πως εάν βάλουν το μαχαίρι στον λαιμό του Έλληνα πρωθυπουργού για να τον υποχρεώσουν σε μία ταπεινωτική άνευ όρων παράδοση, δεν αποκλείεται να μεταστραφεί ψυχολογικά και να τα τινάξει όλα στον αέρα. Έχουν πεισθεί πως η πίεση που του ασκεί το κόμμα του τον επηρεάζει σημαντικά, με αποτέλεσμα να διχάζεται. Το γεγονός αυτό ενδέχεται να τον καταστήσει απρόβλεπτο. Γι’ αυτό και έχουν επιλέξει να τον χειρίζονται όπως τον χειρίζονται.

Όπως διευκρινίζει ο συνομιλητής μας, η εκδοχή της τακτικής του μαστίγιου και του καρότου που έχει επιλεγεί από το ευρωπαϊκό διευθυντήριο μόνο για πολιτικούς λόγους. Στηρίζεται και σε ψυχογράφημα του Τσίπρα. Όπως με νόημα σημειώνει, το ψυχογράφημά του έχει επικαιροποιηθεί μετά από πληροφορίες ότι «το τελευταίο διάστημα εμφάνισε επανειλημμένως συμπτώματα ψυχολογικής καταπόνησης».