Τα τρένα (της Ηλείας ) που φύγαν

και τα ατέλειωτα «θα» (σαν κενά βαγόνια τρένου) που ήρθαν

2019 και οκτώ (8) χρόνια (από το 2011) χωρίς σιδηρόδρομο η Ηλεία….

Χωρίς σιδηρόδρομο η Ηλεία 137 χρόνια μετά την πρώτη λειτουργούσα γραμμή Πύργου - Κατακώλου (ΣΠΚ)

Χωρίς σιδηρόδρομο η Ηλεία 129 χρόνια μετά την πρώτη λειτουργούσα γραμμή Πύργου - Πάτρας (ΣΠΑΠ)

Το 1882 κατασκευάζεται η γραμμή μήκους 13 χλμ που συνέδεε τον Πύργο Ηλείας με το επίνειό του, το Κατάκωλο, η πρώτη γραμμή εκτός Αττικής (το 1869 κατασκευάστηκε η γραμμή μήκους 8,5 χλμ που συνέδεε το σημερινό Θησείο με τον Πειραιά.)

Το 1890 ολοκληρώνεται και η σύνδεση της Πάτρας με τον Πύργο.

Ο σιδηρόδρομος φτάνει στην Ολυμπία και την Κυλλήνη τον Αύγουστο του 1891 και στα λουτρά Κυλλήνης το 1892.

Η γραμμή Πύργος-Καλό Νερό-Κυπαρισσία ολοκληρώνεται το 1902.

Σήμερα

Η κατάσταση στον Νομό Ηλείας στο σιδηροδρομικό δίκτυο είναι άθλια και ουσιαστικά έχει γυρίσει ένα αιώνα πριν όταν λειτουργούσε μόνο η σιδηροδρομική Πύργου – Κατάκολου για τις ανάγκες εξαγωγών της σταφίδας..

Από οκτώ (8) ζεύγη δρομολογίων μέχρι το 2009, έμειναν …..κανένα από τον Αύγουστο του 2011 , μαζί με την κατάργηση της νυχτερινής αμαξοστοιχίας.
Έκλεισαν όλοι οι Σιδηροδρομικοί Σταθμοί ( Βάρδας, Ανδραβίδας, Κρεστένων, Πύργου, Αμαλιάδας, Λεχαινών, Γαστούνης και Ζαχάρως) .
Οι Υποδομές στον ΟΣΕ της Ηλείας (κτίρια, συρμοί, βαγόνια, σιδηροδρομικές γραμμές) είναι όλες εγκαταλελειμμένες στην τύχη τους. Κτίρια νεοκλασικά διατηρητέα, έρμαια στην τύχη τους, η σιδηροδρομική γραμμή σχεδόν αδιάβατη, λεηλασία από τις κλοπές σε όλα τα υλικά του ΟΣΕ με αποκορύφωμα την τεράστια σε όγκο κλοπή στο υλικό που ήταν σταθμευμένο στο Καρδιακαύτι της Ηλείας. Πλήρης εγκατάλειψη και διάλυση.
Η μέχρι τώρα κυκλοφορία γινόταν στην γραμμή που η χάραξη της έγινε επί Χ. Τρικούπη το 1892. Μετρική Γραμμή (1 μέτρο διάμετρο) μέγιστης ταχύτητας και 90 ΧΩ .
Στο Μετρικό Δίκτυο της Πελοποννήσου ουδεμία μέριμνα από την πολιτεία για εκσυγχρονισμό.
Η μόνη λειτουργούσα γραμμή είναι η γραμμή Πύργου – Ολυμπίας – Κατακόλου και κυρίως για την εξυπηρέτηση των τουριστών των κρουαζιερόπλοιων και αυτή με σοβαρά τεχνικά και μηχανικά προβλήματα .

«Χτες»

Σιδηρόδρομος Πύργου - Κατακώλου (ΣΠΚ) …και η γραμμή Πύργου - Αρχαίας Ολυμπίας

Σιδηροδρομική γραμμή Πύργου - Κατάκολου

Η σιδηροδρομική γραμμή Πύργου - Κατάκολου είναι μία μετρική τοπική σιδηροδρομική γραμμή τουριστικού ενδιαφέροντος που ενώνει το λιμάνι του Κατάκολου με τον Πύργο και με την Αρχαία Ολυμπία.

Είναι η πρώτη περιφερειακή γραμμή της Ελλάδας, κατασκευασμένη το 1882.

Ιστορία

Η αρχή έγινε στις 22 Σεπτεμβρίου 1878, όταν ο τότε δήμαρχος Πύργου, Πέτρος Αυγερινός, ζήτησε να κατασκευαστεί από το μηχανικό Αλέξανδρο Στρέιτ η πρώτη σιδηροδρομική γραμμή εκτός Αττικής, με σκοπό τη σύνδεση του Πύργου με το λιμάνι του Κατάκολου, ώστε να αυξηθεί η εξαγωγή σταφίδας.

Τον Οκτώβριο του 1881 γίνεται δημοπρασία και η Γενική Πιστωτική Τράπεζα αναλαμβάνει την κατασκευή του σιδηροδρόμου μεταξύ Πύργου - Κατάκωλου (ΣΠΚ) μήκους 13 χλμ. Με νόμο δίνεται η εργολαβία στο δήμο Πύργου η κατασκευή και η εκμετάλλευση του σιδηρόδρομου για 60 χρόνια.

Οι εργασίες ξεκίνησαν τον Ιανουάριο του 1882 και ολοκληρώθηκαν το Νοέμβριο του ίδιου έτους και το Φεβρουάριο του 1883 η γραμμή εγκαινιάζεται επίσημα από το βασιλιά Γεώργιο Α΄, ενώ παράλληλα, τον Ιούνιο του 1893, ιδρύεται η εταιρεία Σιδηρόδρομος Πύργου-Κατάκολου (ΣΠΚ), αρχίζει η εκμετάλλευση της γραμμής που λειτουργεί με ατμοκίνητους συρμούς.

Η εταιρία "Α.Ε. Σιδηρόδρομος Πύργου - Κατάκωλου" εξαγοράζεται το 1890 από την "Εταιρία των Μεσημβρινών Σιδηροδρόμων της Ελλάδος", που έχει αναλάβει την κατασκευή 220 χλμ. σιδηροδρομικής γραμμής στην Πελοπόννησο. Η δραστηριότητα της εταιρίας σύντομα αναστέλλεται και δημιουργείται αδιέξοδο. Η λειτουργία των γραμμών Πάτρας - Πύργου και Πύργου - Κυπαρισσίας και η σταφιδική κρίση του 1892 μεταξύ άλλων περιορίζουν σε μεγάλο βαθμό την εμπορική κίνηση της γραμμής.

Η γραμμή το 1896 υπέστη πλήγμα, λόγω της σταφιδικής κρίσης που ξέσπασε, μειώνοντας την εμπορική δραστηριότητα της γραμμής.

Τέσσερα χρόνια αργότερα, ο ΣΠΚ εξαγοράστηκε από την "Εταιρεία Μεσημβρινών Σιδηροδρόμων Ελλάδος", η οποία σύντομα αναστέλλεται η λειτουργία της.

Η γραμμή μένει αμετάβλητη ως το 1951, όπου ο ΣΠΚ απορροφάται από τους ΣΠΑΠ και δρομολογούνται αμαξοστοιχίες από την Αρχαία Ολυμπία ως το Κατάκολο, μέσω συνδετήριας γραμμής των γραμμών των ΣΠΑΠ και του ΣΠΚ. Μάλιστα, το νέο δρομολόγιο τεράστια απήχηση στους κατοίκους της Ηλείας.

Το 1975 καταργείται ο σταθμός Πύργου του ΣΠΚ και ξηλώνονται οι γραμμές, ενώ όλα τα δρομολόγια σταθμεύουν στο σταθμό των ΣΠΑΠ.

Τον Αύγουστο του 1998 η γραμμή καταργείται, αλλά επανέρχεται το 2004, ως τουριστική για την εξυπηρέτηση των τουριστών λόγω των Ολυμπιακών Αγώνων 2004

Αμαξοστοιχίες

Η γραμμή Κατάκολο-Πύργος δρομολογούνταν με τις παρακάτω αμαξοστοιχίες της κατασκευάστριας KRAUSS:

Πύργος (1882)

Ηλεία (1882)

Ερμής (1882)

Αλφειός (1922)

Ολύμπια (1931)

Έναρξη λειτουργίας: 1882

Διαχειριστές:

ΣΠΚ (1882-1951)

ΣΠΑΠ (1951-1962)

ΣΕΚ (1962-1970)

ΟΣΕ (1971-)

Τεχνικά χαρακτηριστικά: Μήκος γραμμής 33 χλμ, Εύρος γραμμής 1,000 χιλιοστά (μετρικό εύρος)

Σταθμοί

Νοσοκομείο

Άγιος Κωνσταντίνος

Άγιος Ιωάννης

Νέος Δρόμος

Εκκλησία

Συκιά

Κατάκολο

…και η γραμμή Πύργου - Αρχαίας Ολυμπίας

Το 1891 οι Σιδηρόδρομοι Πειραιώς - Αθηνών - Πελοποννήσου (ΣΠΑΠ) επεκτείνουν την γραμμή τους και φτάνει μέχρι την Αρχαία Ολυμπία αφού την περασμένη χρονιά κατασκευάστηκαν τα τμήματα : Αχαΐα - Λεχαινά - Αμαλιάδα - Πύργος.

το 1951, όπου ο ΣΠΚ απορροφάται από τους ΣΠΑΠ και δρομολογούνται αμαξοστοιχίες από την Αρχαία Ολυμπία

Σταθμοί

Ολυμπία

Κοσκινάς

Πλάτανος

Πελόπιο

Μπρούμα

Στρέφι

παραπόταμος Αλφειού

Σαλμώνη

γραμμή προς Καλαμάτα

Αλφειός

Βαρβάσαινα

Λαμπέτι

Πύργος

Σιδηροδρομική Γραμμή Βαρθολομιού - Λουτρών Κυλλήνης

0,000 Βαρθολομιό Γραμμή Καβασίλων - Κυλλήνης

Βρανάς

6,160 Λυγιά

Αρκούδι

9,250 Λουτρά Κυλλήνης

Η σιδηροδρομική γραμμή Βαρθολομιού - Λουτρών Κυλλήνης ήταν σιδηροδρομική γραμμή των Σιδηροδρόμων Πειραιώς - Αθηνών - Πελοποννήσου. Αποτελεί ουσιαστικά διακλάδωση από τη σιδηροδρομική γραμμή Καβασίλων - Κυλλήνης που ξεκινούσε από το Βαρθολομιό. Είναι γραμμή μετρικού εύρους.

Η γραμμή Βαρθολομιού - Λουτρών Κυλλήνης εγκαινιάστηκε την 1η Ιουνίου 1892. Η κατασκευή της συνδυάστηκε από τους ΣΠΑΠ με την ανάληψη εκ μέρους τους του προνομίου εκμετάλλευσης των ιαματικών λουτρών των Λουτρών Κυλλήνης, όπου κατασκεύασαν εγκαταστάσεις λουτροθεραπείας, ξενοδοχεία και πάρκα. Η γραμμή τέθηκε εκτός εκμετάλλευσης το 1969.

Η γραμμή Βαρθολομιού - Λουτρών Κυλλήνης ονομαζόταν παλαιότερα σιδηροδρομική γραμμή Βαρθολομιού - Λιντζίου, αφού ο Σιδηροδρομικός Σταθμός Λουτρών Κυλλήνης έφερε τότε το όνομα «Λίντζι», που ήταν το παλαιότερο όνομα του οικισμού των Λουτρών Κυλλήνης.

Στοιχεία γραμμής

• Μήκος: 9,250 km

• Εύρος: 1.000 mm

• Σταθμοί: 5

• Μονή γραμμή

• Ηλεκτροδότηση: Όχι

Σταθμοί

• Βαρθολομιό

• Βρανάς

• Λυγιά

• Αρκούδι

• Λουτρά Κυλλήνης (παλιότερα: Λίντζι)

Σιδηρόδρομοι Πειραιώς - Αθηνών - Πελοποννήσου (ΣΠΑΠ)

Στις 31 Αυγούστου του 1881 ο Α. Κουμουνδούρος υπογράφει τη σύμβαση για την κατασκευή της σιδηροδρομικής γραμμής Πειραιώς - Πατρών με διακλάδωση μεταξύ Κορίνθου - Ναυπλίου - Μύλων . Η υλοποίηση όμως του έργου δεν είναι εφικτή εξ αιτίας διαμάχης στις πτέρυγες του ελληνικού κοινοβουλίου.

Τον Δεκέμβριο του 1882 συνίσταται η ανώνυμη μετοχική εταιρία με την επωνυμία "Σιδηρόδρομοι Αθηνών - Πειραιώς - Πελοποννήσου", με έδρα την Αθήνα. Τα εγκαίνια της κατασκευής του σιδηροδρομικού σταθμού στον Πειραιά πραγματοποιούνται στις 8 Νοεμβρίου του 1882 στη θέση που είναι ο σημερινός σταθμός.

Τον Απρίλιο του 1883 κυρώνεται ο Νόμος ΑΡΚΒ περί αδικημάτων κατά της ασφαλείας των σιδηροδρόμων.

Αρχίζει η κατασκευή της γραμμής (μετρική), αλλά η εταιρία γρήγορα αντιμετωπίζει δυσκολίες. Οι μέτοχοι δεν καταβάλλουν το κεφάλαιο που τους αναλογεί. Οι σταφιδοπαραγωγοί αντιστέκονται στην απαλλοτρίωση της γης τους.

Ωστόσο στις 21 Μαΐου του 1884 εγκαινιάζεται στον Πειραιά το πρώτο τμήμα της σιδηροδρομικής γραμμής Πειραιά - Κορίνθου. Στις 30 Ιουνίου εγκαινιάζεται το τμήμα Πειραιάς - Ελευσίνα, στις 12 Ιουλίου Καλαμάκι - Κόρινθος, στις 16 Σεπτεμβρίου Ελευσίνα - Μέγαρα. Οι πόροι της εταιρίας εξαντλούνται. Οι εργολάβοι αναγκάζονται να πληρώνονται με μετοχές. Στις 16 Απριλίου του 1886 εγκαινιάζεται η γραμμή Κόρινθος - Άργος - Ναύπλιο. Με ένα χρόνο καθυστέρηση, τον Δεκέμβριο του 1887, ολοκληρώνεται η γραμμή Πειραιά - Πατρών.

Τον Μάρτιο του 1889 παραχωρείται στους ΣΠΑΠ η κατασκευή και εκμετάλλευση της γραμμής από τα Καλάβρυτα στο Διακοφτό μήκους 22,7 χλμ. Την γραμμή αναλαμβάνει να την κατασκευάσει ο Γάλλος εργολάβος Ατών. Θα τον διαδεχτούν πολλοί άλλοι και θα χρειαστεί να περάσουν πέντε χρόνια για να ολοκληρωθεί το έργο.

Το 1891 η γραμμή φτάνει μέχρι την Αρχαία Ολυμπία αφού την περασμένη χρονιά κατασκευάστηκαν τα τμήματα : Αχαΐα - Λεχαινά - Αμαλιάδα - Πύργος.

Τον Μάρτιο του 1896 αρχίζει η εκμετάλλευση της γραμμής Διακοφτού - Καλαβρύτων.

Την τριετία 1897-1899 το σιδηροδρομικό δίκτυο επεκτείνεται σε ολόκληρη την Κεντρική Πελοπόννησο.

Το 1902 ολοκληρώνεται η γραμμή Πύργου - Κυπαρισσίας - Μελιγαλά (συνολικό μήκος 750 χλμ.).

Το 1922 οι ΣΠΑΠ αποσπώνται από τους ΣΕΚ και αποτελούν ιδιαιτέρα (ιδιωτική) εταιρία. Το 1929 οι ΣΠΑΠ αγοράζουν τον σιδηρόδρομο Ηρακλείου - Λαυρίου. Τον Ιούνιο του 1940 δημοσιεύεται στο ΦΕΚ 140 ο νόμος της ανάληψης της εκμετάλλευσης των ΣΠΑΠ από το ελληνικό δημόσιο.

Το 1951 υπάγεται στους ΣΠΑΠ ο σιδηρόδρομος Πύργου - Κατάκωλου και το 1953 οι Σιδηρόδρομοι Βορειοδυτικής Ελλάδος.

Το 1962 οι ΣΠΑΠ ενώνονται με τους ΣΕΚ που ήδη λειτουργούν ως νομικό πρόσωπο ιδιωτικού δικαίου.

Τα χρόνια της λειτουργίας τους οι ΣΠΑΠ προσπάθησαν να παράσχουν τις καλύτερες δυνατές υπηρεσίες χρησιμοποιώντας ατμομηχανές και βαγόνια κατασκευασμένα στα πιο γνωστά ευρωπαϊκά εργοστάσια. Σταθμό στην ιστορία τους αποτελεί η άφιξη των πρώτων πετρελαιοκίνητων αυτοκινηταμαξών το 1937. Εκτός από τις καθαρά σιδηροδρομικές υπηρεσίες οι ΣΠΑΠ ανάπτυξαν ποικίλες επιχειρηματικές δραστηριότητες, κατασκεύασαν πολυτελές ξενοδοχείο στην Αρχαία Ολυμπία, έχτισαν συνοικισμό στα Λουτρά Κυλλήνης, εκμεταλλεύτηκαν ιαματικά λουτρά κλπ.

Σημείωση:

Όλες οι φωτογραφίες είναι στην διάθεση όλων (για δημοσίευση, ανάρτηση, προσωπική χρήση κλπ)αρκεί να μην τις οικειοποιούνται όπως επανειλημμένως κάνει ένα site του, μια ομάδα και ένας χρήστης του facebook (όλοι από τον Πύργο)