Σεισμός και Ανασυγκρότηση ... 26 Μαρτίου 1993 – 26 Μαρτίου 2023… 30 χρόνια από τον μεγάλο σεισμό του Πύργου

 Σεισμός και Ανασυγκρότηση

• 26 Μαρτίου 1993 – 26 Μαρτίου 2023… 30 χρόνια από τον μεγάλο σεισμό του Πύργου

Του Τζίμη Οικονομίδη/ δημήτρης-τζίμης οικονομίδης

Ο Διονύσης Σαββόπουλος είχε πει κάποτε «η ζωή προχωρά χωρίς να κοιτά τη δική σου μελαγχολία». Ήταν το πρώτο που σκέφτηκα όταν έκλεισα το τηλέφωνο με τη φίλη Γιούλη Ηλιοπούλου, που μου ζήτησε να γράψω κάτι για τα τριάντα χρόνια από τους σεισμούς του 1993 στον Πύργο και την ευρύτερη περιοχή.

Η ζωή προχώρησε και άφησε σε εμάς όλη τη μελαγχολία, να κοιτάμε προς τα πίσω και να αναλογιζόμαστε για μια ακόμη μεγάλη ευκαιρία που χάθηκε για να αλλάξει αυτή η πόλη. Ας πάρουμε όμως το νήμα από την αρχή. Μετά από έναν μεγάλο σεισμό,

• 

  πρωταρχικό καθήκον αποτελεί η ανθρωπιστική αντιμετώπιση της καταστροφής (διασώσεις, περίθαλψη, συνθήκες υγιεινής, ευάλωτες πληθυσμιακές ομάδες, επιβίωση αστέγων κλπ.) Παράλληλα πρέπει να εξασφαλιστεί η απρόσκοπτη λειτουργία των δικτύων κοινής ωφέλειας και αυτής των βασικών οδικών αρτηριών.
• Δεύτερο καθήκον, η ταχύτερη καταγραφή και εκτίμηση του δομημένου περιβάλλοντος και απομάκρυνση των επικινδύνων ετοιμόρροπων κατασκευών.

Τα φαινόμενα βέβαια έχουν τη δική τους διαφορετικότητα, οι λύσεις δεν είναι πάντα έτοιμες, αλλά η συσσωρευμένη εμπειρία και γνώση, μας δίνουν τα εργαλεία για την καλύτερη δυνατή προετοιμασία.

Πριν λίγες ημέρες ανακοινώθηκε ότι πρόκειται να ξεκινήσει (πάλι) ο πρωτοβάθμιος και δευτεροβάθμιος προσεισμικός έλεγχος των δημόσιων κτηρίων (αριθμούν περίπου 60.000) προκειμένου να καθοριστούν οι προτεραιότητες σε εθνικό επίπεδο. Κάθε άλλο από παράδειγμα «καλύτερης δυνατής προετοιμασίας», να το θυμόμαστε μετά από κάποια μεγάλη καταστροφή (πχ Τουρκία).

Μετά τα πρώτα και άμεσα στάδια αντιμετώπισης της καταστροφής, μπαίνει βασανιστικά η «επόμενη ημέρα».

• 

  Αποκατάσταση και ανανέωση του δομημένου περιβάλλοντος και οικιστικού ιστού της πόλης, στέγαση των πληγέντων, αλλά και το μεγάλο ζητούμενο.
• Η Ανασυγκρότηση της πόλης, το όραμα για την εξέλιξη και ανάπτυξή της, την πορεία της για τις επόμενες δεκαετίες.

Μαζί με τα κτήρια και τις υποδομές, πλήττονται και οι κοινωνικές λειτουργίες της πόλης που οφείλουν κι αυτές να αποκατασταθούν.

• Δύο στάδια, που όμως αυτό της κτηριακής αποκατάστασης δεν μπορεί να μπαίνει εμπόδιο, αλλά να εντάσσεται σε αυτό της Ανασυγκρότησης.
• Δύο στάδια, που ενώ δείχνουν ξεχωριστά και διακριτά μεταξύ τους, τελικά είναι οι δύο όψεις του ίδιου νομίσματος και το «μοντέλο» προώθησης και επιτυχούς επίλυσής τους ένα και μοναδικό.

Η «ολιστική» αντιμετώπιση του φαινομένου, με τη σύνταξη ενός στρατηγικού σχεδίου που θα τοποθετεί στο κέντρο τη «μεγάλη εικόνα», την Ανασυγκρότηση της πόλης. Η πιστή δε εφαρμογή του, είναι η μόνη αποτελεσματική επιλογή για να μην αποτύχει συνολικά.

Η Καλαμάτα κατά κοινή ομολογία, θεωρείται σύμφωνα πάντα με τις γνώσεις και τις εμπειρίες της εποχής, η πιο επιτυχημένη στη χώρα μας περίπτωση διαχείρισης μεγάλης καταστροφής από σεισμό.

Τι έκανε η Καλαμάτα τότε?

• Είχε μια δημοτική αρχή κι έναν δήμαρχο, αλλά και φορείς που στήριξαν και αντελήφθησαν ότι μέσα από την καταστροφή μπορεί να ξεπηδήσει η ανασυγκρότηση και η δημιουργία μιας νέας πόλης.
• Αντιμετώπισαν το πρόβλημα συνολικά και όχι τεμαχίζοντας, κατέστρωσαν ένα στρατηγικό σχέδιο, προσπάθησαν να το ακολουθήσουν πιστά κι έτσι κατάφεραν να ανακατευθύνουν την πορεία και την ιστορία της πόλης.
• Πήραν μια πόλη αδιάφορη, παραλιακή που κοιτούσε προς την ενδοχώρα και άλλαξαν τον προσανατολισμό της.
• Έδωσαν τη διέξοδο στη θάλασσα και τη ταυτότητα που φύσει και θέσει έπρεπε να έχει, αλλά και την πνοή για τη νέα εποχή.

Τι κάναμε στον Πύργο?

Παρά τις όποιες εμπειρίες από την Καλαμάτα και παρά το μικρότερο μέγεθος της καταστροφής, κάναμε τα ακριβώς αντίθετα.

Δεν αντιμετωπίσαμε το πρόβλημα ολιστικά, δεν σχεδιάσαμε και επιδοθήκαμε μανιωδώς και μόνο στην αποκατάσταση του δομημένου περιβάλλοντος.

Απαραίτητο γιατί τα κτήρια και η πόλη έγιναν πιο ασφαλή, αλλά όχι αρκετό για να οδηγήσει την πόλη σαν δημόσιο χώρο στη νέα εποχή, να την αλλάξει, να της δώσει την ώθηση να αντιμετωπίσει τις νέες προκλήσεις.

Τι δεν κάναμε στον Πύργο?

Δεν αξιολογήσαμε την αναγκαιότητα ότι σε μια σύγχρονη πόλη πρωταρχικό καθήκον είναι η ύπαρξη μιας αισθητικά άρτιας και μακροπρόθεσμης πολεοδομικής ανάπτυξης.

Έτσι, παρά το γεωγραφικό ανάγλυφο που ευνοούσε,

• 

  
  η πόλη αναπτύχθηκε κυρίως κάθετα με πολυώροφες κατασκευές χωρίς επαρκείς χώρους στάθμευσης.
• Δεν δημιουργήθηκε κανένας νέος κοινόχρηστος χώρος (κοινωνικός, πρασίνου, στάθμευσης) και οι διανοίξεις

  

  σημαντικών αστικών δρόμων υπήρξαν από μηδενικές έως ελάχιστες κι αυτές ημιτελείς.
• Πολλά διατηρητέα κτήρια του ιστορικού κέντρου της πόλης, αλλά και εμβληματικά οικοδομήματα (Μανωλοπούλειο, Υπνωτήρια ΟΣΕ, Δημόσια Βιβλιοθήκη, Αποθήκες ΑΣΟ κλπ) παραμένουν έως και σήμερα αναξιοποίητα κουφάρια.

Το Νέο Πολεοδομικό Σχέδιο, η Αναθεώρηση του υπάρχοντος σχεδίου και η Επέκτασή του, καρκινοβατούν ακόμη εδώ και 35 χρόνια.

Εξακολουθούμε να απαξιώνουμε την ύπαρξη ενός Διαδραστικού Ρυθμιστικού Σχεδίου Πόλης, που θα αποτελεί την «πυξίδα» και θα καθορίζει τις στρατηγικές κινήσεις πάνω στην πόλη.

• Ένα σχέδιο που θα προβλέπει την αναβάθμιση του ιστορικού κέντρου της πόλης, τη δημιουργία κέντρων γειτονιάς, την αντιμετώπιση και διευθέτηση των παραλιακών περιοχών αυθαιρέτων, έργα υποδομής, σύγχρονο κυκλοφοριακό δίκτυο, τις προϋποθέσεις σωστής οικονομικής ανάπτυξης (βιομηχανικά και βιοτεχνικά πάρκα) χρήσεις γης, σύγχρονο και σωστά κατανεμημένο κοινωνικό εξοπλισμό και την ισοδύναμη ανάπτυξη όλων των περιοχών της πόλης.

Με οδηγό όλα αυτά τα εργαλεία, θα μπορούσε η πόλη να μετατρέψει μια δομημένη και συνεκτική πολεοδομική πολιτική σε καταλύτη για την ανάπτυξη και την ευημερία των κατοίκων της.

Διάγουμε αυτοδιοικητικό προεκλογικό χρόνο, οι φίλοι υποψήφιοι ας αφιερώσουν λίγο χρόνο από την καθημερινότητά τους και σε αυτά.

• Πιθανά όχι τόσο δημοφιλή, αλλά αυτά που κάνουν τη διαφορά και κερδίζουν το στοίχημα μιας πόλης που θα είναι στραμμένη στις επόμενες γενιές.

Νωπό είναι ακόμη το παράδειγμα του Εκές Ελμάσογλου δήμαρχου της Ερζίν, της πόλης που δεν είχε ούτε μια απώλεια από τον σεισμό της Τουρκίας και ποιες είναι οι δύσκολες επιλογές.

Και για να μην μελαγχολούμε περισσότερο, ας ευχηθούμε να μη χρειαστούν ξανά δονήσεις όπως αυτές του 1993, προκειμένου να αφυπνίσουν τη συλλογική μας επιθυμία για μια πόλη ισχυρή που χτίζει το αύριο με αυτοπεποίθηση πατώντας σε γερά θεμέλια.

• ΥΓ.1/ Θα ήταν παράλειψη, να μην αναφερθώ με έναν καλό λόγο για όλους αυτούς τους παλιούς συναδέλφους μηχανικούς, που από την δεκαετία ήδη του ’50, εκπαίδευσαν τεχνικούς, εφάρμοσαν τους κανόνες της επιστήμης και δημιούργησαν μια καλή παράδοση δόμησης ασφαλών κατασκευών στην πόλη και την ευρύτερη περιοχή, με αποτέλεσμα την αποφυγή καταρρεύσεων και ανθρωπίνων απωλειών.
• ΥΓ.2/ Επιτέλους ας ολοκληρωθούν οι μελέτες μικροζωνικών περιοχών, τόσο απαραίτητων για τη σεισμική θωράκιση των κατασκευών και την μεγαλύτερη ασφάλεια των πολιτών.

Σημείωση: Το άρθρο δημοσιεύτηκε στην εφημερίδα «Πατρίς» Πύργου και οι φωτογραφίες είναι από την ίδια εφημερίδα και την εφημερίδα «Πρωινή»